Miguel Angel Martin

Το φαινόμενο των σύγχρονων ευρωπαίκών κόμικς λέγεται Miguel Angel Martin. Θα μπορούσε κανείς να τον χαρακτηρίσει «Andrea Pazienza των χρόνων που ζούμε», των χρόνων που και η μεγαλύτερη βαρβαρότητα και η μεγαλύτερη βία πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη και στον κόσμο μοιάζει απόλυτα νορμάλ. Ο Andrea Pazienza εξέφρασε καλύτερα από όλους τις περιπέτειες της γενιάς του «Κινήματος του ’77», στην Ιταλία. Αυτό περιγράφει άλλωστε και στο πρώτο κόμικς του, το «Penthotal», που σχεδίαζε παρακολουθώντας την πορεία εκείνης της απελπισμένης εξέγερσης, που έμοιαζε (τουλάχιστον) να προειδοποιεί ότι τα περιθώρια για να αλλάξει πορεία ο κόσμος στενεύουν απελπιστικά και υπάρχει μια ακόμα (τελευταία;) ευκαιρία. Σε λίγο, η «ηρεμία» αποκαταστάθηκε, Oι «θορυβώδεις νεαροί» και οι «κακοί δάσκαλοί» τους αναγκάστηκαν (ευγενές σχήμα λόγου…) να σιωπήσουν και σπρώχτηκαν στην απελπισία και στο αδιέξοδο. Σ’ αυτήν την αδιέξοδη πορεία, τους παρακολούθησε, τους κατεέραψε και τους ακολούθησε και ο Andrea, σ’ έναν κόσμο που γινόταν όλο και πιο τερατώδης υπό την επίφαση ενός «νέου οικονομικού θαύματος».

Αυτό που δεν πρόλαβε ο Pazienza ήταν η απόλυτη «ομαλοποίηση», όταν τα πιο εξωφρενικά πράγματα φαντάζουν φυαιολογικά, φυσικά, γιατί «έτσι πρέπει», γιατί οι «αγορές το υπαγορεύουν». Κι εδώ πιάνει δουλειά ο Miguel Angel Martin, που γεννήθηκε στην πόλη Λεόν της Ισπανίας, το 1960. Το έργο που τον έκανε γνωστό σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική, όπου το περιοδικό Time τον χαρακτήρισε «έναν από τους πιο σημαντικούς ευρωπαίους δημιουργούς», είναι το «Brian the Brain». Κεντρικός του ήρωας είναι ο μικρός μαθητής Μπράιαν που, από κάποια μετάλλαξη, ο εγκέφαλός του ξεχειλίζει από το κρανίο. Η μητέρα του «εργάζεται» ως πειραματόζωο σε ένα κέντρο βιολογικών ερευνών, ενώ πολλοί από τους συμμαθητές του υποφέρουν από διάφορες επίκτητες δυσπλασίες, θύματα της μόλυνσης ή κάποιων τροφών, ενώ οι υπόλοιποι απολαμβάνουν το ρόλο του θύτη, σε μια κοινωνία που αποθεώνει τη δύναμη και το δίκαιο του ισχυρού.

Η ιδιοφυής σύλληψη του Martin είναι ότι όλα αυτά παρουσιάζονται φυσικά, χωρίς επιφανειακές κραυγές και καταγγελίες. Το σχέδιο είναι κλασικό, οι διάλογοι απλοί, το «παιχνίδι» με το κοινό είναι ότι και τα πιo τερατώδη μοιάζουν λογικά, ανάλογα με τη λογική της αναγόρευσης σε υπέρτατες αξίες της κυριαρχίας πάνω στον άλλο και του κέρδους. Περιθώρια να διασκεδάσεις με αυτές τις ιστορίες δεν υπάρχουν. Μόνο εκ των υστέρων και αφού έχεις «καταναλώσει» κάμποσες, υπάρχει η ελπίδα να ξεσπάσεις σε ένα λυτρωτικό γέλιο, και μετά ίσως να θυμώσεις, να θυμώσεις πολύ.
Μακάρι…

Η έννοια της βαθμιαίας οικειοποίησης και «ομαλοποίησης» της φρίκης διαπερνά μεγάλο μέρος του έργου του Martin. Στη σειρά των ιστοριών «Life Fading», ήρωάς του είναι ένας «εργαζόμενος στον τομέα της ευθανασίας», ένας σύγχρονος «καθημερινός Άιχμαν», σε έναν κόσμο που ο θάνατος έχει τόση αξία όση και η ζωή. Δηλαδή καθόλου.

Ο Miguel Angel Martin, που το 1993 βραβεύτηκε στο Διεθνές Σαλόνι των Κόμικς της Βαρκελόνης ως «δημιουργός αποκάλυψη» και το 1999 στο Λούκα της Ιταλίας ως «ο καλύτερος ξένος σχεδιαστής», στις υπόλοιπες δουλειές του, αρέσκεται να «παίζει ανάμεσα στο χιούμορ και στην πρόκληση». Στη σειρά «Bug», πρωταγωνιστής είναι ένα ζωύφιο, ενώ αλλού «Anal Core», «Psichopathia Sexualis» ) δεν διστάζει να προσεγγίσει τον κόσμο των serial killers και των ακραίων ερωτικών πρακτικών, συσσωρεύοντας μηνύσεις και κατασχέσεις στον εκδότη του στην Ιταλία, τον Jorge Vacca του Topolin.
Στα «επίμαχα» αυτά έργα του, μοιάζει να παίρνει τη σκυτάλη από τον Bataille και τον Genet, αποκαλύπτοντας μέσω του ακραίου το «φυσιολογικό» και προκαλώντας τη «σιωπηλή πλειοψηφία», που είναι έτοιμη να δεχθεί οποιοδήποτε mass serial killing και οποιαδήποτε ακρότητα, φτάνει να είναι θεσμοποιημένη. Ένας δημιουργός με άποψη και ανάμεσα στους κορυφαίους σύγχρονους, με απόλυτους όρους, όχι μόνο στα κόμικς…

Το παραπάνω κείμενο είχε γράψει ο Γιώργος Σιούνας κι υπάρχει στον κατάλογο του 6ου φεστιβάλ της βαβέλ που έγινε στο Γκάζι μεταξύ 11 και 17 Σεπτεμβρίου 2001. Μερικές σελίδες του Brian the brain , μέσα από το τεύχος 198 της βαβέλ:

…και μερικές σελίδες ακόμη, αυτήν τη φορά από το Life fading, μέσα από τις σελίδες του τεύχους 201 της βαβέλ: