Danijel Zezelj

Σκιές που δεν έρχονται απλώς σε αντίθεση με το φως, αλλά ορθώνονται εναντίον του, γωνιώδεις, κοφτερές σα στιλέτα, αγέρωχες. Μορφές που υλοποιούνται με βάση αυτή τη βίαιη αντιπαράθεση, υπερβολικά σκοτεινές για να αναπαριστούν την πραγματικότητα, αλλά και απόλυτα ξεκάθαρες ως συμβολισμοί της σκοτεινής, βίαιης αλήθειας της. Της αλήθειας μιας πραγματικότητας τόσο γκρίζας, που δεν μπορεί να αποδοθεί με λεπτές πινελιές, με δουλική λεπτομέρεια, παρά μόνο μέσα από την πάλη του λευκού και του μαύρου, τα πρόσωπα που εκφράζονται μέσα από το σκοτάδι που χαρακώνει το πρόσωπό τους, τις σιλουέτες που γίνονται ένα με τα γκράφιτι στους τοίχους πίσω τους, λες και τα γκράφιτι είναι προεκτάσεις του εγώ τους, πλοκαμοειδείς, νοερές αποφύσεις της τερατώδους, σκληρής καθημερινότητάς τους.

Η ζωή του Danijel Zezelj είναι και αυτή γεμάτη παράδοξες, υβριδικές αντιπαραθέσεις και συμβιώσεις φωτός και σκοταδιού, σαν τα κόμικς του. Γεννημένος το 1966 στο Ζάγκρεμπ, σε μια Γιουγκοσλαβία που δεν υπάρχει πια, δημοσιεύει κόμικς από το 1986, πρωτοετής ακόμα στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της πόλης του: μικρές και μεγαλύτερες ιστορίες, με την αδρή κληρότητα του σχεδίου να μπολιάζεται με σαρδόνιο κοινωνικό χιούμορ και κυνική ευαισθησία. Από το 1991, και λίγο πριν την έναρξη της βίαιης μεταλλαγής της πατρίδας του σε Κροατία, εκείνος μεταλλάσσεται αναχωρώντας, αρχικά στο Λονδίνο και στη συνέχεια στην Ιταλία. Δυο χρόνια αργότερα, δημοσιεύει εκεί το πρώτο κόμικ-μυθιστόρημά του, το “ΙΙ Ritmo Del Cuore” (Ο ρυθμός της καρδιάς). Θα ακολουθήσουν τουλάχιστον είκοσι ακόμα προσωπικά έργα στα επόμενα χρόνια, από τα οποία ξεχωρίζουν η συλλογή ιστοριών “Blues” και, σε κείμενα του Ade Capone, το Pagliacci, (μια ιστορία για τον πόλεμο που μαίνεται στα Βαλκάνια πίσω του και τον στοιχειώνει) και το Nei Τυoi Occhi (Μέσα στα μάτια σου – άλλη μια πολεμική ανταπόκριση, αυτή τη φορά από το εξίσου αιματηρό αστικό μέτωπο των συμμοριών).

Πάντα ανήσυχος, μετακομίζει ξανά το 1995, στο Σηάτλ των Η.Π.Α, στο λίκνο του grunge και της εξίσου οργισμένης και συμβιβασμένης κουλτούρας των slackers. Παρατηρεί, σημειώνει, δημιουργεί. Δημοσιεύεται, μεταξύ άλλων, στη New York Times Book Review και στο Harper’s Magazine και ξεκινάει μια μακρά συνεργασία με τη Vertigo, την ανήσυχη, σκοτεινή και πειραματική θυγατρική της DC Comics. Χορεύοντας στο όριο μεταξύ του mainstream και της κριτικής αυτού, σχεδιάζει ιστορίες για βίαιες, βέβηλες ανθολογίες όπως οι “Weird War Tales”, “Gangland”, “Heart Throbs”, “Strange Adventures” και “Flinch”, αλλά και για σειρές όπως το ονειρικό θρίλερ Corinthian: “Death ΙnVenice”, η κατασκοπική σάτιρα Desolation Jones και τα μαύρα, ρηξικέλευθα, πολιτικά γουέστερν “Loveless” και “El Diablo”, δίνοντας σκιές και οστά στην κυνική και καυστική φαντασία ξεχωριστών σεναριογράφων, μεταξύ των οποίων ο σκληρός Brian Azzarello, ο ασυμβίβαστος Warren Ellis και ο στοχαστικός, πολυτάλαντος συμπατριώτης του Zezelj, ο Darko Macan. Οι σύντομες παρακάμψεις του στο καθαρό mainstream παραμένουν πιστές στην απεικόνιση μιας σκοτεινής καθημερινότητας συνηθισμένων ανθρώπων, έστω και σε φανταστικές πόλεις όπως τη Νέα Υόρκη των υπερηρώων στο “The Call of Duty” της Marvel ή τη Μητρόπολη στο “Superman: Metropolis” της DC (και τα δύο σε σενάρια του Chuck Austen). Πολυεδρικός όσο και βαθιά ανθρωπιστής, πολιτικός χωρίς να πέφτει σε εύκολες παγίδες ή κηρύγματα, ο Zezelj συνεχίζει να ζει και να εργάζεται στο μεταίχμιο, μεταξυ κύριου και εναλλακτικού ρεύματος, μεταξύ δύο ηπείρων και των κοσμοθεωριών τους.

Από το 1997, εξερευνά τις δυνατότητες των multimedia, με μια σειρά CD-ROM και παραστάσεων σε Αμερική και Ευρώπη, σε συνεργασία με τη συνθέτρια και μουσικό Jessica Lurie και τους καλλιτέχνες και συγγραφείς Greiner & Kropilak, και από το 2001 επέστρεψε δημιουργικά στο Ζάγκρεμπ, ιδρύοντας τον εκδοτικό οίκο/εργαστήριο σχεδίου Petikat. Όπως μπορεί να δει κανείς και από τα συνεχιζόμενα και προσεχή του σχέδια, ο Zezelj θα συνεχίσει για αρκετό καιρό να εκφράζει, με το ήθος του όσο και με το έργο του, την υβριδική, αντικομφορμιστική υπόσταση της αγαπημένης μας τέχνης.

Το παραπάνω κείμενο βρίσκεται στον κατάλογου του 7ου φεστιβάλ της βαβέλ, το οποίο είχε γίνει στην Τεχνόπολη το 2012 με τίτλο “Αστικοί Μύθοι”. Το κείμενο έχει γράψει ο Αβραάμ Καούα.

Η παρακάτω συνέντευξη του Danijel Zezelj δημοσιεύθηκε στο τεύχος 244 του περιοδικού της βαβέλ και την πήρε η Pieranna Cavalchini

“Η μεγάλη ληστεία”, μέσα από το τεύχος 155 της βαβέλ.

Κι “Ο Μικρός Πρίγκηπας”, μέσα από τις σελίδες του τεύχους 158 της βαβέλ.

“Παραμύθι για μικρά παιδιά”, μέσα από τις σελίδες του τεύχους 161 της βαβέλ.