Altan

Ο κατά κόσμον Francesco Tullio Altan γεννήθηκε στο Τρεβίζο της βόρειας Ιταλίας στις 30 Σεπτεμβρίου του 1942 κι έμελε να γίνει ίσως ο πλέον αναγνωρίσιμος σκιτσογράφος πολιτικής σάτυρας διεθνώς. Κι ενώ χάρη στη δουλειά του (που περιλαμβάνει πέραν των χαρακτηριστικών βινιετών του, ενήλικα και παιδικά κόμικς αλλά και τηλεοπτικές μεταφορές) απολαμβάνει ήδη από τη δεκαετία του 1970 τη διεθνή αναγνώριση, ο ίδιος παρέμενε πάντα απομακρυσμένος από τα φώτα και το θόρυβο της δημοσιότητας. Κι όμως, μέσα στην ηρεμία της οικογενειακής ζωής, ο Altan οικοδόμησε ένα το σύνθετο χιούμορ και τη γλαφυρή κι αφαιρετική γραμμή του. Μ’ αυτά τα μέσα επιχείρησε να μιλήσει καυστικά για όλο το φάσμα των κοινωνικών σχέσεων και τις ιστορικές εξελίξεις σε μια εποχή που όλα γύρω του άλλαζαν. Κι όλο αυτό χωρούσε σε μια βινιέτα που έμοιαζε με μονοκοντυλιά και περιείχε το πολύ δύο φιγούρες και μια δυο ατάκες. Φιγούρες τις οποίες εξέλισε για χρόνια όπως για παράδειγμα ο βιομηχανικός εργάτης Τσιπούτι, η -σαν από pin up-γυναίκα κι ο πολιτευόμενος με τους σοσιαλιστές ιταλός πολιτικός. Αλλά και φιγούρες στις οποίες επανερχόταν που και που, όπως ένας πατέρας με το γιό του, ή μια μάνα με την κόρη της αντίστοιχα. (Μια μικρή σημείωση εδώ, παρόλο που η κριτική του Altan είναι αμείλικτη, εις βάθος κιαι πολύ προχωρημένη σύμφωνα με τα κιτάπια του ορθόδοξου μαρξισμού, για κάποιον περίεργο λόγο αφήνει στο απυρόβλητο το Κ.Κ.Ι.) Θα μπορούσε δίχως υπερβολή να υποστηρίξει κανείς, πως τα πολιτικά σκίτσα του Altan, έχουν υπάρξει μια σταθερή αναφορά της ακραίας αριστερής σκέψης στην Ευρώπη για πάνω από δύο δεκαετίες κι έχουν συνδράμει με το τρόπο τους στην κοινωνική κριτική. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Γιός του διάσημου ανθρωπολόγου Carlo Tullio Altan, σπούδασε αρχιτεκτονική στη Βενετία αλλά σταμάτησε τις σπουδές του για να ασχοληθεί με το σινεμά ως σεναριογράφος. Το 1970 έφυγε για το Rio de Janeiro κι ήταν εκεί που δημοσίευσε κόμικς για πρώτη φορά αλλά και εκεί όπου γνωρίστηκε με τη μέλλουσα γυναίκα του. Έφτιαχνε ιστορίες για παιδιά οι οποίες δημοσιεύονταν στην εφημερίδα “Jornal do Brasil” αλλά και εικονογραφήσεις για το ιταλικό Playbοy. Tο 1974 γύρισε στην Ιταλία και ξεκίνησε τη συνεργασία του με το περιοδικό Linus, με τη σειρά “Trino”. Την επόμενη χρονιά δημοσιευόταν στην μακροβιότατο εφηβικό περιοδικό Corriere dei Piccoli με μεγάλη επιτυχία, χρησιμοποιώντας ως ήρωα ένα κουταβάκι ονόματι “Pimpa”. Ταυτοχρόνως όμως σκίτσαρε και για τη L’ Espresso σατυρίζοντας την πολιτική επικαιρότητα. Έχει φτάσει η ώρα για ιστορίες κόμικ που να απευθύνονται σε ενηλίκους. Οι ιστορίες “Sandokan”, “Ada” και “Colombo” δημοσιεύεται σε συνέχειες στα τεύχη του Linus ενώ συνεχίζει και τα πολιτικά σκίτσα. Ο Altan δε συνέχισε τα κόμικς για πολύ – σιγά σιγά στράφηκε εξολοκλήρου στην πολιτική σάτυρα και τις παιδικές ιστορίες.

Στην Ελλλάδα έγινε βεβαίως γνωστός από την βαβέλ, στις πρώτες σελίδες της οποίας υπήρχαν σχεδόν πάντα μερικά από τα στριπς του. Βέβαια, τόσο τα στριπς όσο και τα κόμικς του, οι στακάτες ατάκες με τα λεπτά υπονοούμενα και την ειρωνία, τα λογοπαίγνια και την αναφορά στα ιταλικά πολιτικά τεκταινόμενα, η απόδοση στα ελληνικά υπήρξε πολύ πιο απαιτητική απ’ ότι φαίνεται εκ πρώτης όψες κι ίσως να μην ήταν δυνατή αν δεν την είχε αναλάβει εξ’ ολοκλήρου ο Γιώργος Σιούνας – γνώστης τόσο της ιταλικής γλώσσας και πολιτικής κατάστασης, όσο και του είδους του αλτανικού χιούμορ…

Τα παρακάτω κείμενα θα σας λύσουν απορίες, αλλά σίγουρα θα σας δημιουργήσουν κι άλλες. Το πρώτο είναι μια συνολική παρουσίαση του Altan που έγινε τον -μακρινό πλέον- Ιανουάριο του 1983 στο τεύχος 33 της βαβέλ.


Και παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε την αναδημοσίευση μιας συνένετυξης από το τεύχος #171 της βαβέλ, Οκτώβριος του 1996.


Κι εδώ μια αποκαλυπτική ιστορία του Altan για τις ιταλικές εκλογές από τη βαβέλ τεύχος 132, μάιος του 1992