Jules Feiffer

Ο Jules Feiffer γεννηθηκε στις 26 Ιανουαρίου του 1929, στη Νέα Υόρκη, απο γονείς εβραίους. ‘Οταν τελείωσε το γυμνασιο, παρακολούθησε μαθήματα σχεδίου στο Pratt Institute του Μπρούκλιν. Στο χὡρο των κόμικς μπηκε ως βοηθός του Will Eisner, του περίφημου δημιουργού του Spirit. Κατά τη διαρκεια της στρατιωτικής του θητείας άρχισε να σχεδιάζει αντιμιλιταριστικἑς βινιἑτες. Γεννηθηκε έτσι ο Munro, ένα παιδάκι τεσσάρων μόλις χρονων που, απο γραφειοκρατικὁ λαθος, καλείται στο στρατό κι η στρατιωτική διοίκηση αρνείται να του δώσει απολυτηριο. Στον Munro βρίσκει κανείς σπερματικά τα κύρια μοτίβα του έργου του Feiffer. Εδώ δεν σατιρίζεται μόνο ο Αμερικανικός στρατός αλλα κι ολοκληρη η Αμερικάνικη κοινωνία που, ενὡ υποτίθεται ότι βασίζεται σε μια ύψιστου βαθμού ορθολογικὁτητα, διαπερνάται συνολικα και σε καθε της επίπεδο απο τον ανορθολογισμό. Μια τέτοια σάτιρα της Αμερικανικης κοινωνίας αναπτύσσεται σ’ όλο το μεταγενέστερο εργο του Feiffer.

Μονο που η κωμικη ιδιοφυία του εκφράζεται καλύτερα οταν περνάει απο τον κοινωνικό μακρὁκοσμο στον ατομικό μικρόκοσμο, οταν συγκεντρώνει την προσοχη του στα υπερφίαλα αλλα και φοβισμἑνα, γεματα αυταπάτες που διαρκώς διαψεύδονται, νευρωτικά συντρίμμια μιας τέτοιας κοινωνίας, τους Αμερικανούς πολίτες. Χαρακτηριστικό τους δείγμα είναι ο Bernard Mergendeiler, πρόσωπο που ο Feiffer δημιούργησε το 1956 και που εμφανίζεται συχνά στο μετέπειτα εργο του. Ο Bernard είναι αδύναμος κι ανασφαλης· δίνει την αίσθηση οτι “έπεσε” σ’ ἑναν κόσμο, που δεν μπορεί να καταλαβει και, πολύ περισσότερο, να κυριαρχησει. Ειναι ενας “μέσος ανθρωπος, όπως “μέσοι άνθρωποι” είναι και πολλοί αλλοι ήρωες του Feiffer: ματαιωμἑνες γυναίκες, αποτυχημενοι καλλιτέχνες, απογοητευμενοι υπαλληλοι, επαναστατημένοι νέοι, δυσαρμονικά ζευγάρια. Κι από την άλλη πλευρά οι άνθρωποι της εξουσίας: ηλίθιοι και διεφθαρμένοι πρόεδροι, πολεμοχαρείς στρατηγοί, ανίδεοι “ειδικοί”, ικανοί μόνο να προσπαθούν να δικαιώσουν τον κυρίαρχο παραλογισμό. Ο Feiffer κρατάει εναν καθρέφτη που αντικατοπτρίζει αλλα και φωτίζει τον κοσμο μας. Σχεδόν σε καθε ιστορία του, οι εικονες του συσσωρεύουν, σ’ ένα κρεσέντο, σοβαροφανείς κοινούς τοπους απ’ αυτούς που πλημμυρίζουν την ιδιωτικη και δημόσια ζωή μας, για να έρθει η τελευταία εικόνα και να εκφρασει απωθημἑνες σκέψεις, “παιδικούς” συλλογισμούς που συντρίβουν την κυρίαρχη λογικη και τις αντιστάσεις μας, χαρίζοντας ένα λυτρωτικό γέλιο ἡ, πιο συχνά, ένα λυτρωτικό χαμόγελο.

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί την εισαγωγή της έκδοσης Πού πας Αμερική;, εκδόσεις Ars Longa, Αθήνα 1984. Τόσο το κείμενο, όσο και η μετάφραση των βινιετών του Feiffer, είναι έργο του Γιώργου Σιούνα.

Παρακάτω, ακολουθεί μια παρουσίαση του αμερικανού κομιξά, μέσα από τις σελίδες του τεύχους 19 της βαβέλ.

Κι εδώ, μια ακόμη, αυτήν τη φορα από το τεύχος 46 του περιοδικού Παρά Πέντε.