Guido Crepax

Από την εποχή που o Crepax μπήκε στο χώρο των κόμικς αυτά έχουν αναμφισβήτητα αλλάξει ριζικά. Έχει ξεχειλώσει η ίδια η έννοια της αφήγησης όπως αυτή δομείται σε κάθε μορφή τέχνης, έχει αλλάξει η εννόηση του ερωτισμού και της αναπαράστασης των ερωτικών σχέσεων κι έχουν σίγουρα επέλθει μετατοπίσεις στα περιεχόμενα και τα εκφραστικά μέσα της φανταστικής λογοτεχνίας. Σημαντικός φορέας της ανανέωσης και τέκνο μιας εποχής κομβικής από κάθε άποψη, ήταν κι ο ιταλός δημιουργός ο οποίος μπήκε δυναμικά στο χώρο των κόμικς τη δεκαετία του ’60, αφήνοντας πίσω ένα έργο το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως του δόθηκε ο τίτλος «Ραφαέλ των κόμικς», ούτε πως ο R. Barthes χαρακτήρισε το έργο του «μια μεγάλη μεταφορά της ζωής».

Ο Crepax έκανε την εμφάνιση του σ’ ένα μετεχμιακό σημείο για την ιστορία των κόμικς. Όταν οι ηρωικές εξιστορήσεις μεταλλάσονταν σε αφηγήσεις της καθημερινής αστικής παράνοιας. Όταν το σύμπαν των κλασικών μυθολογιών άρχισε να δίνει τη θέση του σ’ ένα σύμπαν από μητροπολιτικούς ήρωες. Ήρωες; Όχι ακριβώς. Χωρίς να ενδύονται το προκάλλυμα του Ήρωα ή της καρικατούρας, σχεδιάζονταν πλέον χαρακτήρες που ζούσαν τις ίδιες ακυρώσεις κι αντιφάσεις, τα ίδια αδιέξοδα και πάθη με τους αναγνώστες τους. Αυτόν τον ορίζοντα ατένιζε κι ο Guido Crepax. Κι αυτόν τον ορίζοντα προσέγγισε πατώντας σε μια πλούσια κλασική παιδεία, συνομιλώντας διαρκώς με τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο και διευρύνοντας εντέλει την αφηγηματική δεινότητα των κόμικς.

Γεννήθηκε το 1933 στο Μιλάνο και πέθανε σε ηλικία 70 χρονών. Ήρθε από μικρός σε επαφή με τα αμερικάνικα κόμικς και βούτηξε κι αυτός, όπως χιλιάδες άλλα παιδιά, στις περιπέτειες των ηρώων του Alex Raymond, του Milton Caniff και του Chester Gould. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην πόλη του, αλλά εξάσκησε το επάγγελμα για ένα μόνο χρόνο. Από εκεί κι έπειτα δούλεψε ως εικονογράφος, είτε σε διαφημιστικές, είτε κατευθείαν για μεγάλες εταιρίες. Κατάφερε όμως, μέσα σε λίγο καιρό, να βιοπορίζεται κάνοντας εξώφυλλα και σχέδια για βιβλία, περιοδικά αλλά και δίσκους τζαζ.
Το 1965 κάνει το ντεμπούτο του σ’ ένα από τα σημαντικότερα και μακροβιότερα ιταλικά περιοδικά κόμικς. Στo δεύτερο τεύχος του Linus (το πρώτο ουσιαστικά ιταλικό περιοδικό αποκλειστικά με κόμικς για ενήλικό κοινό) ξεκινά η δημοσίευση των περιπετειών ενός ήρωα ονόματι Philip Rembrant ή αλλιώς Neutron. Έναν διανοούμενο αστό που συνδίαζε τις δυνάμεις του Man in the Mask και τις ικανότητες του Μandrake. Απ’ την πρώτη αυτή ιστορία εμφανίζεται ήδη και η Valentina. Ήταν ζήτημα χρόνου να πάρει η Valentina τη θέση του πρώτου ρόλου, να γίνει η πιο διάσημη ηρωίδα του Crepax, σύμβολο της γυναιείας χειραφέτησης κι ίσως η πλέον αναγνωρίσιμη θηλυκή φυσιογνωμία των ενήλικων κόμικς.

Τα χαρακτηριστικά της μοιάζουν εκπληκτικά στη Louise Brooks, η οποία έλαμψε σε ρόλους femme fatale μέσα από το βωβό κινηματογράφο της δεκαετίας του ’30. Ταυτοχρόνως όμως, μοιάζει εξαιρετικά και με τη γυναίκα του. Έχει καρέ μαλλί, διαθέτει ένα γοητευτικό αλλά όχι εξωπραγματικό κορμί, εξυπνάδα, βαθιές αριστερές πεποιθήσεις, ασταθή ψυχικό κόσμο και μια διαρκή επιθυμία για περιπέτεια. Μέσα απ’ αυτόν τον περίπλοκο χαρακτήρα ο Crepax συνθέτει μια αφήγηση σε πολλά επίπεδα. Μετακινείται από τις πραγματικές κοινωνικές συνθήκες στη σφαίρα των αναμνήσεων και στο όνειρο που συχνά μετατρέπεται σε εφιάλτη. Ζει εξωπραγματικές περιπέτειες ταξιδεύοντας στο χώρο και στο χρόνο και μπλέκεται σε περιπτύξεις με κάθε είδους ον. Κι όμως, μέσα από τις ιστορίες της, ο Crepax πραγματεύεται εύγλωττα τον ασταθή ψυχισμό μιας κοινωνίας που δε ξέρει ακριβώς τι θέλει αλλά το ψάχνει με σαδιστική μανία. Όπως επίσης πραγματεύεται και τα πάθη και τα φαντάσματα της εποχής του. Γι αυτό και συχνά πυκνά, ιστορικά πρόσωπα όπως ο Λένιν ή ο Τρότσκυ, αλλά και άλλοι λογοτεχνικοί ήρωες, μπλέκονται στις περιπέτειες της. Η Valentina Rosselli, φωτογράφος στο επάγγελμα, είναι παρόλαυτα μια ηρωίδα φθαρτή κι ανθρώπινη. Ο δημιουργός της, αποφεύγοντας τις εξιδανικεύσεις και τα στερεότυπα, την έδειξε να μεγαλώνει και να αποκτά παιδί. Κι όπως συνιθίζεται, δεν άρργησαν οι προσπάθειες μεταφοράς της στο σινεμά και στην τηλεόραση. Προσπάθειες στις οποίες ο ίδιος ποτέ δε συμμετείχε και που πέσαν αμφότερες στο κενό.
Πέραν των δικών του ηρωίδων, της Valentina και της Bianca- o Crepax διάλεξε να μεταφέρει σε κόμικς την “Justine” του De Sade, την “Emmanuelle”, της Emmanuelle Arsan και την “Ιστορία της Ο” της Pauline Reage (ψευδώνυμο της Anne Desclos). Και συνέχισε μεταφέροντας κι άλλα κλασικά έργα όπως το “Dr. Jekyll and Mr. Hide”, τον “Frankenstein”, τον «Κόμη Δράκουλα» του Bram Stoker, αλλά και τη «Δίκη» του Κάφκα.

Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα παραγωγικό δημιουργό με πλήθος δημοσιεύεσων και εκδόσεων. Έναν ανανεωτή της φόρμας των κόμικς τόσο από άποψη σεναρίου, όσο και εικαστικά. Ένας δημιουργός που αντιμετώπισε με ρηξικέλευτο τρόπο τους χαρακτήρες του και έσπασε κι αναδιοργάνωσε την τυποποίηση της σελίδας. Μια, κατά τα λεγόμενα, μελαγχολική και διακριτική φυσιογνωμία που, για τον πολύ κόσμο ήταν απλά ένας πορνογράφος.

Έχουμε την τύχη να παραθέσουμε παρακάτω αρκετά αφιερώματα στο Crepax από διαφορετικές περιόδους του περιοδικού της βαβέλ στα οποία γίνεται μια εμβριθής παρουσίαση του έργου αλλά και του χαρακτήρα του ιταλού καλλιτέχνη. Το ελληνικό κοινό είχε την τύχη να έρθει σε επαφή με τη Valentina μέσα από τις σελίδες του πρώτου εν ελλάδι περιοδικού κόμικς, της -επαναστατικής (όχι μόνο για) την εποχή της- Κολούμπρας.

Παρακάτω, η πρώτη εμφάνιση της Valentina, όταν ήταν ακόμη μια δευτερεύουσα μορφή, στο κόμικ με τίτλο «Η στροφή του Λέσμο», με κεντρικό ήρωα τον Neutron!

Και τέλος, μια συγκινητική, αυτοβιογραφική ιστορία, όπου εμφανίζεται ο ίδιος ο Crepax, η γυναίκα του και ένα πλήθος από χάρτινους ήρωες. Γι άλλη μια φορά, η πραγματικότητα, οι αναμνήσεις και το όνειρο είναι αξεδιάλυτες στην αφήγηση του.